بررسی تحلیلی نقش انسان بر طبیعت از دیدگاه قرآن و روایات شیعی

عمل انسان با او پیوندی ناگسستنی دارد و انسان در زندگی دنیا و آخرت، در گرو عمل خویش است. بر اساس مکتب الهی اسلام، اعمال شایسته و ناشایست انسان، در زندگی دنیوی او نیز تأثیر می گذارد. مکاتب مادی از فهم و درک این اندیشه بلند عاجز هستند و به نفی آن می پردازند. در فرایند تأثیر گذاری اعمال انسان بر زندگی دنیوی او، جهان طبیعت نقش برجسته ای را ایفا می کند و در مقابل اعمال شایسته انسان، بازتاب خوشایند و در مقابل اعمال ناشایست انسان، بازتاب ناگواری را از خود بر جای می گذارد. هر اتفاقی که در عالم ماده پدید می آید، دارای علل و اسبابی است و هیچ گاه خداوند متعال، به صورت مستقیم و بلا واسطه در جهان طبیعت تأثیر نمی گذارد. قانون علّیت و معلولیت، قانونی همیشگی و غیر قابل خدشه و ضروری است. سنت های الهی نیز از قانون علیت و معلولیت تبعیت می کنند و تأثیر می گذارند. تأثیر اعمال انسان بر طبیعت، از سنت های الهی است که توسط ادله عقلی و ادله نقلی فراوان به اثبات می رسد. سنت تأثیر اعمال انسان بر طبیعت، یک قاعده عمومی است و استثناهایی نیز دارد. استثناهایِ سنت تأثیر اعمال شایسته انسان بر طبیعت، سنت امداد و سنت آزمایش است و استثناهای سنت تأثیر اعمال ناشایست انسان بر طبیعت، سنت امداد و سنت های امهال و استدراج است. علت هایی که باعث بازتاب طبیعت می شود، مجموعه ای از علت های مادی و معنوی است و به دلیل عدمِ درک و تسلط انسان بر علت های معنوی، هیچ گاه نمی توان به کشف فرایند این بازتاب ها پرداخت و به هیچ وجه نمی توان از انجام آن ها جلوگیری کرد و گسترش دامنه علم و فهم بشر، گرهی از فرایند تأثیر گذاری اعمال انسان بر طبیعت نخواهد گشود. کلمات کلیدی: تأثیر انسان – اعمال – اعمال انسان – طبیعت